Έθιμα του Τόπου μας

Η Μεγάλη Δευτέρα σηματοδοτεί τη νηστεία παραδοσιακά σε όλη την Ελλάδα, είναι η περίοδος  πνευματικής, σωματικής αλλά και υλικής προετοιμασίας για το Πάσχα.  

Ακόμη και όσοι δε νηστεύουν, γενικότερα, ακολουθούν την αποχή από τα ζωικά τρόφιμα κάθε είδους και αυτό συμβολικά σημαίνει εγκράτεια, ο απώτερος σκοπός είναι η μετάβαση στην κάθαρση, τόσο τη σωματική όσο και την πνευματική. 

Στο βάθος των χρόνων οι νηστείες αποτελούσαν κατά κάποιο τρόπο ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής, αλλά και οργάνωσης, αφού τα προϊόντα και τα τρόφιμα δεν ήταν σε αφθονία όπως σήμερα. 

Για παράδειγμα, με τη νηστεία της Σαρακοστής συγκέντρωναν τα αβγά που θα έβαφαν τη Μεγάλη Πέμπτη. 

Η νηστεία της Μεγάλης εβδομάδας είναι λοιπόν μια καλή ευκαιρία για ένα μικρό διάλειμμα από την καθημερινότητα, να αποτοξινώσεις τον οργανισμό σου, να συμφιλιωθείς και να αναγεννηθείς πνευματικά. 

Τα πουλιά της Λαμπρής & της καλοτυχίας: 

Τα πουλιά της Λαμπρής, είναι ένα έθιμο από τη Σίφνο όπου εκεί οι νοικοκυρές συνήθιζαν να ετοιμάζουν γλυκά ψωμιά τα οποία πλάθονταν περίτεχνα σε σχήμα πουλιού, και διασκοσμούσαν τα μπαλκόνια όλο τον χρόνο. 

Τα πουλιά συμβολίζουν την καλοτυχία και είναι αυτά που φέρνουν τη χαρμόσυνη είδηση της Ανάστασης. Φέτος μπορείς να «φέρεις»  κι εσύ τύχη με αυτό το νόστιμο γλυκό ψωμί που θα τρώγεται όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα και να «γεμίσεις» δημιουργικά την ημέρα σου. 

Χειροποίητα υφασμάτινα λουλούδια
Στο Λιτόχωρο Πιερίας, όλη τη Σαρακοστή και τη Μεγάλη Εβδομάδα,  οι ανύπαντρες κοπέλες έφτιαχναν περίτεχνα λουλούδια από ύφασμα ώστε να στολίσουν τον Επιτάφιο, ίσως σαν έθιμο ήταν ένας τρόπος για να δηλώσουν την «παρουσία» τους και την προκοπή τους. 

Φέτος που κι εσύ, όπως όλοι, δε θα έχουμε τη δυνατότητα να απολαύσουμε τις χαρές της φύσης όπως θα θέλαμε, δοκίμασε να ανακυκλώσεις παλιά υφάσματα που θα ζωντανέψουν μέσα από όμορφα υφασμάτινα λουλούδια. 

Γλυκιές προετοιμασίες
Σε όλη την Ελλάδα, ετοιμάζονται πασχαλινά κουλουράκια, αμυγδαλωτά, κεράσματα και άλλα εθιμοτυπικά γλυκίσματα, καθώς οι επόμενες ημέρες είναι «γεμάτες» από άλλες δουλειές: παραδοσιακά η Μεγάλη Πέμπτη είναι αφιερωμένη στο βάψιμο των αβγών, τη Μεγάλη  Παρασκευή απαγορεύεται οποιαδήποτε δουλειά στο σπίτι και στην κουζίνα γιατί είναι πένθιμη ημέρα, ενώ το Μ. Σάββατο ασχολούνται με τις ετοιμασίες της Ανάστασης και του Πάσχα. 

Εσύ φέτος τί καλό θα φτιάξεις;  

Μοσχοβολιστή καθαριότητα 

Από τη Μεγάλη Δευτέρα έως τη Μεγάλη Τετάρτη, όλες οι νοικοκυρές συνήθιζαν να καθαρίζουν τα σπίτια τους, τους δρόμους, ασβέστωναν τα πεζοδρόμια και τα δέντρα, τα πάντα μοσχοβολούσαν καθαριότητα. Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης, η Μαρία η Μαγδαληνή αλείφει τον Χριστό με μύρο, ζητώντας συγχώρεση και η συμβολική κάθαρση είναι το ζητούμενο τη Μεγάλη Εβδομάδα. 

Τα αρώματα στον καθαρό χώρο φέρνουν γαλήνη και φτιάχνουν τη διάθεση. Τι καλύτερο από το να αρωματίσεις με φυσικά αρώματα τον χώρο σου; Δοκίμασε να φτιάξεις ένα ποτ πουρί, συνδυάζοντας φυσικά αρώματα από δενδρολίβανο, λεβάντα, φλούδες εσπεριδοειδών, μπαχαρικά, χαμομήλι κ.α. που θα ράψεις μέσα σε υφασμάτινα σακουλάκια. 

Η νέα ζύμη και τα «δώρα» 

Η Μεγάλη Τετάρτη είναι μια μέρα αφιερωμένη στη «νέα» ζύμη κι έτσι εκείνη την ημέρα φρόντιζαν να ανανεώσουν το προζύμι της χρονιάς και αυτό γινόταν με συγκεκριμένο τρόπο. Αφού όλες οι νοικοκυρές συγκέντρωναν αλεύρι, αυτό ζυμώνονταν μόνο με νερό και στη συνέχεια ο παπάς ακουμπούσε τη ζύμη με τον Σταυρό, το ζυμάρι φούσκωνε και μοιράζονταν ξανά σε όλα τα νοικοκυριά. 

Το προζύμι, όπως θα έχεις παρατηρήσει αυτόν τον καιρό, είναι πολύ μεγάλη τάση και μπορείς να δοκιμάσεις να φτιάξεις και εσύ το δικό σου. Το προζύμι φτιάχνεται με αλεύρι και αποστειρωμένο νερό, το οποίο ωριμάζει για 48 ώρες σε ζεστό περιβάλλον και το διατηρούμε προσθέτωντας καθημερινά για 7-8 ημέρες επιπλέον αλεύρι και νερό. Στο τέλος το μείγμα αναπτύσσει τους απαραίτητους ζυμομύκητες και αποκτά τη χαρακτηριστική «ξινή» γεύση του. Το προζύμι μπορεί να διατηρηθεί για «πάντα». 

Επίσης τη Μεγάλη Τετάρτη ζυμώνονται και οι κοσόνες (γλυκό ψωμί) που χάριζαν οι νονοί στα βαφτιστήρια μαζί με κόκκινα αυγά ή οι νέες νύφες στην πεθερά μαζί με λευκά κεριά, ένα έθιμο που στο σήμερα έχει αντικατασταθεί από τα αγαπημένα τσουρέκια. 

Τα πασχαλινά αβγά της Μεγάλης Πέμπτης είναι ένα βαθιά συμβολικό έθιμο από την αρχαιότητα, καθώς είναι το σύμβολο της γονιμότητας, ενώ θρησκευτικά συνδέεται με αρκετές εκδοχές σχετικά με το κόκκινο χρώμα, την ίαση και την προστασία. 

Το βαθύ κόκκινο χρώμα, είναι το χρώμα της χαράς αλλά και ταυτόχρονα συμβολίζει τη θλίψη της ημέρας. 

Για την ιστορία, η Παναγία είχε μαζί της αβγά όπου βάφτηκαν από το αίμα του Χριστού κατά τη διάρκεια της σταύρωσης. Ακόμη  λέγεται ότι τα θλιβερά δάκρυα της Παναγίας κατά τη σταύρωσή του, έπεσαν επάνω στα αβγά και τα έβαψαν κόκκινα, γι΄αυτό και σε πολλές περιοχές το πρώτο κόκκινο αβγό είναι αφιερωμένο στην ίδια. 

Τέλος υπάρχει και η εκδοχή που αφορά στον δύσπιστο Τιβέριο, καθώς συνάντησε τη Μαρία Μαγδαληνή, που διαλαλούσε την Ανάσταση του Χριστού κρατώντας ένα καλάθι αβγά, και αυτά έγιναν «κόκκινα» ως απόδειξη. 

Όμως τα αβγά δεν ήταν πάντα κόκκινα, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, στα παλιά χρόνια βάφονταν με φυτικές βαφές, κυρίως με κρεμμυδόφυλλα ή με ριζάρι, τα ζωγράφιζαν, τα κάλυπταν με ζυμάρι  ή τα κέρωναν, ενώ η τεχνική με σχέδια από φύλλα ήταν ξαιρετικά δημοφιλής. Το ριζάρι ή ρουβία είναι ένας αυτοφυής θάμνος που η ρίζα του χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα ως κόκκινη βαφή. 

Για τα φετινά σου αβγά, σκέψου οικολογικά και χρησιμοποίησε φυτικά χρώματα , όπως παντζάρια, μωβ λάχανο,  κουρκουμά ή τα βρώσιμα  χρώματα ζαχαροπλαστικής. 

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μια κατανυκτική, πένθιμη ημέρα και «απαγορεύεται» κατά τα έθιμα οποιαδήποτε εργασία, ακόμη και το μαγείρεμα. Eκείνη την ημέρα τρώμε αλάδωτα, νερόβραστα και πρόχειρο φαγητό. 

Στο Άγιο Όρος αλλά και σε όλη την ελληνική επικράτεια ετοιμάζουν ταχινόσουπα και φακές αλάδωτες, εθιμοτυπικά πίνουν λίγο ξύδι ή λεμόνι για να συμπαρασταθούν στον Χριστό και να συμμετάσχουν στο «θείο δράμα». 

Η Μεγάλη Παρασκευή επ΄ευκαιρίας μπορεί να είναι μια ημέρα πλήρους αποτοξίνωσης, το νερό με το λεμόνι βοηθά τον οργανισμό να «καθαρίσει». 

1. Το Μεγάλο Σάββατο είναι από τις σπουδαιότερες ημέρες στην ελληνική παράδοση, η Ανάσταση φέρνει την αλήθεια, την αναγέννηση και την αγάπη, η μουσική, οι ευχές και οι εορτασμοί διαλαλούν τα χαρμόσυνα, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας η Ανάσταση ξεκινά από τις 12 το μεσημέρι. 

Στην Κέρκυρα για παράδειγμα, το Πάσχα είναι μαγευτικό αφού μέχρι και σήμερα κρατούν τις παραδόσεις, ένα από τα έθιμα είναι αυτό της «μαστέλας»,  όπου γεμίζουν ένα βαρέλι με νερό, το διακοσμούν με λουλούδια και πετάνε μέσα κέρματα κάνοντας ευχές. 

Γαστρονομικά η Ανάσταση περιλαμβάνει ιδιαίτερα έθιμα, στην Κω αλλά και σε αρκετά μέρη ανά την Ελλάδα ζυμώνουν και «κεντάνε» λαμπρόπιτες – λαμπρόψωμο (ψωμί) που το μοιράζονται την Κυριακή του Πάσχα. 

Οι μαγειρίτσες ανά τόπους μαγειρεύονται διαφορετικά, όπως για παράδειγμα το ρεγάλι της Μάνης ενώ στις Κυκλάδες στο Πασχαλινό τραπέζι κυριαρχούν παραδοσιακά οι γλυκιές τυρόπιτες που ετοιμάζονται το Μεγάλο Σάββατο ή την Κυριακή του Πάσχα. 

Παρόλο που φέτος δε θα έχουμε την ευκαιρία να γιορτάσουμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, μπορούμε να οργανώσουμε μια Ανάσταση με όσους αγαπάμε μέσω διαδικτύου, διατηρώντας τις παραδόσεις του Πάσχα και να μοιραστούμε τη χαρά ακόμη και «απομακρυσμένα».