Γράφει η Κατερίνα Βλάχου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Είναι αλήθεια πως ο όρος “detox” είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην εποχή μας. Ποιος άλλωστε δεν έχει «βομβαρδιστεί» από διαφημίσεις που υπόσχονται ταχεία απώλεια βάρους, λαμπερό δέρμα, εξαφάνιση κυτταρίτιδας ή λαμπερά μαλλιά σε μόλις λίγες ημέρες μέσω μιας “Detox diet”;
Η γενική ιδέα πίσω από τις δίαιτες αποτοξίνωσης, όπως είναι ο ελληνικός όρος, είναι ότι οφείλουμε πού και πού να «καθαρίζουμε» τον οργανισμό μας από τις συσσωρευμένες τοξίνες, κυρίως μετά από περιόδους που τρώμε και πίνουμε παραπάνω, όπως τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, τις καλοκαιρινές μας διακοπές κ.ο.κ. Για κάποιους η αποτοξίνωση λειτουργεί σαν ένα γρήγορο «πισωγύρισμα» στις σωστές συνήθειές τους μετά από μέρες υπερφαγίας. Για άλλους, οι υποσχέσεις για απώλεια βάρους και λαμπερό δέρμα είναι ιδιαίτερα ελκυστικές ώστε να ξεκινήσουν μια τέτοια δίαιτα.
Τι είναι όμως οι δίαιτες αποτοξίνωσης;
Δίαιτα αποτοξίνωσης θεωρείται μια συγκεκριμένη διατροφική συμπεριφορά μικρής διάρκειας -συνήθως λίγες μόνο ημέρες- και βασίζεται σε υπερβολική μείωση της θερμιδικής πρόσληψης, αποφυγή κατανάλωσης βασικών διατροφικών ομάδων (υδατάνθρακες ή πρωτείνες-γαλακτοκομικά προιόντα), διαλειμματική νηστεία (μη κατανάλωση τροφής για κάποιες ώρες), ή πλήρη σίτιση με φρούτα-λαχανικά, σούπες ή χυμούς κ.ά. με σκοπό τον «καθαρισμό» του οργανισμού από τις τοξίνες.
Τι ισχύει τελικά; Ωφελούν οι δίαιτες αποτοξίνωσης;
Αν στην πραγματικότητα το ανθρώπινο σώμα συσσώρευε τόσες τοξίνες, θα είχε νοσήσει – πιθανόν πολύ βαριά. Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει τα δικά του συστήματα αποτοξίνωσης, τα οποία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά και βρίσκονται σε συνεχή λειτουργία. Δεν υπάρχει μαγικό χάπι, συμπλήρωμα, αποτοξινωτικός χυμός ή σούπα, που να μπορεί να κάνει αυτή τη δουλειά.
Στην πραγματικότητα, οι δίαιτες αυτές έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που προωθούν – την αποτοξίνωση. Οι μεγάλες περίοδοι νηστείας-αφαγίας ευνοούν τη δημιουργία κετονών στον οργανισμό (χημικές ουσίες που προκαλούν αφυδάτωση, ναυτία, αδυναμία κ.α). Η «αποτοξίνωση» με χυμούς από λαχανικά και φρούτα, αν και ιδιαίτερα δημοφιλής, φορτώνει τον οργανισμό με απλά σάκχαρα και του στερεί πολύ βασικές θρεπτικές ουσίες. Η απώλεια βάρους που παρατηρείται κατά την εφαρμογή τέτοιων μεθόδων οφείλεται κυρίως στην πολύ χαμηλή θερμιδική πρόσληψη που οδηγεί σε απώλεια υγρών, γλυκογόνου και μυικού ιστού, παρά λίπους, γεγονός που τις καθιστά βλαβερές και επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Πως αποτοξινώνει το ανθρώπινο σώμα;
Αρχικά το δέρμα μας, λειτουργεί ως ο πρώτος εξωτερικός φραγμός που εμποδίζει την εισβολή βλαβερών μικροοργανισμών και τοξικών ουσιών. Για τον λόγο αυτό, είναι εξίσου σημαντικό όπως φροντίζουμε το σώμα μας, να φροντίζουμε και την υγεία του δέρματός μας.
Ωστόσο, το ήπαρ και τα νεφρά έχουν τον κυρίαρχο ρόλο στη διαδικασία της αποτοξίνωσης. Στο ήπαρ μεταβολίζονται όλα τα θρεπτικά συστατικά και «φιλτράρονται» οι βλαβερές τοξικές ουσίες με σκοπό την αποβολή τους από το σώμα. Οι νεφροί έχουν εξίσου σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της αποτοξίνωσης διότι φιλτράρουν αποτελεσματικά τα παραπροϊόντα του μεταβολισμού και τις τοξίνες, όπου αποβάλλονται μέσω των ούρων.
Το πεπτικό μας σύστημα έχει εξίσου πολύτιμο ρόλο, όχι μόνο στην πέψη των τροφών αλλά και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Νεότερες επιστημονικές μελέτες δείχνουν πως το μικροβίωμα του εντέρου επηρεάζει άμεσα το ανοσοποιητικό μας σύστημα, τις διατροφικές δυσανοχές/δυσανεξίες, τη φλεγμονή στο σώμα, ακόμα και την ίδια την ψυχική μας υγεία. Εφοδιάζοντας τον οργανισμό μας με φυτικές ίνες μέσω της διατροφής, βοηθάμε στη μείωση των βλαβερών ουσιών και των παραπροϊόντων του μεταβολισμού, διατηρώντας υγιή την εντερική χλωρίδα.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι οι δίαιτες αποτοξίνωσης δεν είναι τίποτα άλλο από μία τεράστια διαφημιστική καμπάνια, με πολύ ελκυστικό περιτύλιγμα. Ένας διατροφικός μύθος της εποχής μας που δεν υποστηρίζεται από καμία έγκυρη επιστημονική μελέτη.
Η αποτοξίνωση λοιπόν, σε καμία περίπτωση δεν είναι δίαιτα ή συμπλήρωμα ή μαγική φόρμουλα 5 ημερών. Η αποτοξίνωση είναι μια συνεχής διαδικασία που συμβαίνει στο σώμα μας καθημερινά, κάθε λεπτό της ημέρας. Αυτό που εμείς μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να υποστηρίξουμε αυτή την διαδικασία, είναι να το εφοδιάζουμε με τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, να μην κάνουμε στερητικές δίαιτες και νηστείες, να το ενυδατώνουμε επαρκώς, να ασκούμαστε συστηματικά, να κοιμόμαστε καλά, να ελέγχουμε το στρες και το άγχος και να φροντίζουμε τον οργανισμό μας με όποιο τρόπο μπορούμε.
Συνοψίζοντας, δεν υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που να υποστηρίζουν ότι οι δίαιτες αποτοξίνωσης έχουν οφέλη για τον οργανισμό, τουλάχιστον όχι ακόμα. Αντιθέτως, είναι στερητικές, ως επί το πλείστων εξαντλητικές και επιπλέον δημιουργούν αισθήματα ενοχής του ατόμου ως προς το φαγητό, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή και να υιοθετήσουμε υγιεινές διατροφικές συνήθειες, ώστε να επιτύχουμε εκτός από τη ρύθμιση του βάρους, πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας.
